Skolioza jest problemem o coraz większej skali, na chwilę obecną szacuje się częstość jej występowania na 3% populacji. Postęp technologiczny, a tym samym zmniejszenie aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży powoduje że zachorowalność ma tendencję wzrostową. Terapeuci na całym świecie poszukują skutecznych sposobów postępowania fizjoterapeutycznego, by zatrzymać rozwój tej patologii. Spróbujmy zrobić krótki przegląd poszczególnych metod, by zobaczyć różnicę w podejściu do terapii skolioz.
Jest polską metodą, która zakłada iż główną przyczyną powstawania skolioz idiopatycznych jest zniesienie kifozy piersiowej, jak również rotacja kręgów oraz klatki piersiowej. Polega w głównej mierze na stosowaniu ćwiczeń oddechowych oraz odpowiednich pozycji odciążających. Metoda ta poza wpływem na korekcję ustawienia kręgów przywiązuje dużą wagę do poprawy funkcji układu oddechowego.
Istotą metody jest zastosowanie maszyny wywierającej trójpłaszczyznową presję na łuki skrzywienia, prowadząc do zmniejszenia krzywizny lub jej przekorygowania. W efekcie tego dochodzi do odciążenia struktur kręgowych, a co za tym idzie do pobudzenia chrząstki wzrostowej i utrzymania efektów leczenia. Terapia na urządzeniu FED zazwyczaj trwa ok 25-30 minut. Ważnym elementem są tu indywidualnie dobrane ćwiczenia, uwzgledniające wielkość skrzywienia oraz możliwości pacjenta. Uzupełnieniem terapii jest również zastosowanie elektrostymulacji mającej na celu pobudzenie oraz poprawę ukrwienia w okolicach poddawanych korekcji.
Polega na wykorzystaniu relaksacji struktur mięśniowo-powięziowych, w celu uelastycznienia skoliozy. Istotną rolę odgrywają tu derotacyjne ćwiczenia oddechowe, nauka prawidłowego obciążania stóp oraz praca z korekcją skrzywienia na niestabilnym podłożu i w życiu codziennym. Stosuje się ćwiczenia mięśni dna miednicy oraz rotatorów tułowia w celu poprawy stabilizacji w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa. Elementem wspomagającym terapię są ćwiczenia równoważne, wpływające na koordynację nerwowo-mięśniową, niezwykle istotną w kontrolowaniu korekcji kręgosłupa. Metoda FITS wykorzystuje także psychologiczny aspekt przygotowania dziecka do walki z tą patologią.
Ciekawym sposobem pracy ze skoliozą jest praca na czaszce i powiązanymi z nią strukturami, dlatego bardzo przydatna okazuje się znajomość terapii kranio-sakralnej. W wyniku skoliozy dochodzi do mocnego przestymulowania nerwowego oraz problemów narządowych, w związku z tym umiejętność zbadania oraz opracowania poszczególnych zaburzeń nierzadko okazuje się kluczowa. Uwolnienie opony twardej pozwala oddziaływać na układ współczulny i przywspółczulny, w celu ich normalizacji. Znajomość terapii wisceralnej jest kolejnym atutem, umożliwiającym pracę wieloukładową. Dla lepszych efektów terapeutycznych warto dołączyć również terapię powięziową.
Temat gorsetowania budzi wiele kontrowersji. Jest wielu zwolenników, jak i przeciwników. Należy wziąć pod uwagę wiele aspektów takich jak wiek, progresja skoliozy i oczywiście nastawienie psychiczne dziecka. Stosowanie gorsetów w zaawansowanych przypadkach daje wymierne rezultaty, jednak tylko wówczas, gdy równolegle prowadzone jest odpowiednie postępowanie rehabilitacyjne. Noszenie gorsetu umożliwia zahamowanie progresji choroby i odciąża kręgosłup zmniejszając oddziaływanie siły grawitacji.
Każda ingerencja chirurgiczna niesie ze sobą ryzyko powikłań, jednak są przypadki w których to właśnie ta forma leczenia jest najlepszym rozwiązaniem. Wielu pacjentów ze względu na chęć poprawy estetyki swojego wyglądu szuka pomocy u chirurga. Jednak nie jest to właściwe podejście, gdyż jest to skomplikowany zabieg wiążący się z zastosowaniem prętów korygujących skrzywienie i przytwierdzenie ich za pomocą śrub do kręgów. Właściwym wskazaniem do operacji jest skolioza progresująca powyżej 40°, w przypadku której zastosowane dotychczas leczenie zachowawcze nie przyniosło żadnych rezultatów. Dodatkowo występują zaburzenia ze strony układu krążeniowo-oddechowego oraz innych narządów wewnętrznych. Dlatego w planowaniu operacji bierze się pod uwagę wiele aspektów, również wiek pacjenta, rokowania oraz polepszenie jakości życia. Postęp medycyny w ostatnich latach spowodował, że techniki chirurgii kręgosłupa stają się coraz bardziej efektywne i mniej inwazyjne.
Praca ze skoliozami nie należy do najłatwiejszych, a rezultaty często są nieadekwatne do oczekiwań. Wpływa na to wiele czynników takich jak wczesność rozpoznania, płeć, typ budowy ciała, poziom aktywności fizycznej. Pamiętajmy również o rzutach wzrostowych u dzieci, gdyż właśnie w tych okresach najczęściej następuje pogorszenie skoliozy. Skuteczność terapii w przypadku skoliozy warunkuje holistyczne podejście do pacjenta. Ważne by nie skupiać się jedynie na samej korekcji łuków kręgosłupa, gdyż może to wywierać dodatkowe napięcia z którymi organizmowi ciężko będzie sobie poradzić. Nie zapominajmy że skolioza to poważne zaburzenie obejmujące cały organizm.