Kolana koślawe to jedna z najczęściej spotykanych patologii w obrębie kolan, charakteryzująca się ułożeniem nóg w litere X gdzie (kolana dotykają się, natomiast odległość miedzy kostkami bocznymi przekracza ok 4- 5 cm). Innym sposobem określenia koślawości kolan jest sprawdzenie kątu między stawami kolanowymi który nie powinien przekraczać 10-15 stopni. Koślawość dotyczy zarówno dzieci jak i dorosłych dlatego warto kontrolować swoje nogi, aby służyły na długie lata bez dolegliwości bólowych.
Niejednokrotnie słyszy się, iż częstymi przyczynami występowania kolan koślawych są czynniki idiopatyczne czyli niewiadomego pochodzenia. Są one również korelowane z występowaniem tego typu problemu u innych członków rodziny. Przyczyn występowania kolan koślawych może być bardzo dużo, od wrodzonych, poprzez czynniki urazowe, nadwagę, noszenie nieprawidłowego obuwia, nieprawidłowe nawyki w trakcie siedzenia, niewyrównane napięcia mięśniowe. Dochodzi wówczas do napięcia mięśni dwugłowych, pośladkowych średnich oraz pasma biodrowo piszczelowego. Natomiast zbyt rozciągniętymi mięśniami są głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda, mięsień krawiecki, smukły, półbłoniasty i półścięgnisty. Dlatego aby przeciwdziałać tym nieprawidłowym napięciom mięśniowym warto wybrać się do fizjoterapeuty.
Koślawość u dzieci między 2 a 4 rokiem życia to fizjologia rozwoju małego dziecka, gdzie koślawość sięga aż 65% dzieci w tym okresie i nie jest to powód do niepokoju. Dlatego zalecana jest obserwacja dziecka, ponieważ ok 7 roku już nie powinniśmy obserwować kolan koślawych. Gdy koślawość nadal występuje powyżej 7 roku życia wskazana jest konsultacja z lekarzem lub fizjoterapeutą, który zbada i przedstawi plan dalszego postępowania. Ponieważ w tym okresie zmiany dotyczą kości, więzadeł, ścięgien, stawów, mięśni oraz całego gorsetu mięśniowego.
Duże znaczenie w powstawaniu kolan koślawych u dzieci są ich typowe nawyki. Wygodną pozycją do siedzenia jest siad w tzw. literę W gdzie dochodzi do rozciągania mięśni strony przyśrodkowej kolan i skróceniu mięśni strony bocznej. Dlatego zaleca się pilnowanie nóżek naszych małych pociech aby nie odginały ich do tyłu. Ważne jest aby dzieci siedziały jak najwięcej po turecku, gdyż ta pozycja przeciwdziała krzywieniu nóżek. Często zapomina się iż zdrowy ruch przeciwdziała powstawaniu patologii oraz dolegliwościom bólowym kolan.
Wydawać mogło by się, że problem koślawości dotyczy jedynie kolan. Problem w tym typie dolegliwości leży również w całej kończynie dolnej. Zaczynając od biodra najczęściej dochodzi do rotacji zewnętrznej, natomiast w stawie skokowym do koślawości oraz w obrębie stopy do płaskostopia. W przypadku jednostronnej patologii może dochodzić do skręcenia miednicy czego efektem może być powstanie skoliozy.
Niewątpliwie najważniejszym w leczeniu kolan koślawych jest rehabilitacja wraz z ćwiczeniami korekcyjnymi. Fizjoterapeuta stosuje terapie manualną w przypadku zablokowania czynnościowego stawu oraz rozciągnięcie przykurczonych struktur mięśniowych oraz powięziowych. Zaleceniami zawsze są indywidualne ćwiczenia dla dzieci i dorosłych. W przypadku osób dorosłych nierzadko występuje konieczność zastosowania wkładek ortopedycznych aby przywrócić prawidłową biomechanikę chodu. W skrajnych przypadkach ostatecznością jest leczenie operacyjne.
Najskuteczniejszą formą korekcji kolan koślawych u dzieci są ćwiczenia wraz ze zmianą dotychczasowych przyzwyczajeń. Fizjoterapeuta dobiera ćwiczenia do możliwości indywidualnych pacjenta tak aby optymalnie wzmacniać cały gorset mięśniowy i przeciwdziałać patologii kości. Dodatkową możliwością korekcji kolan koślawych są indywidualne wkładki ortopedyczne które ustawiają stopę w prawidłowym ułożeniu zmniejszając koślawienie.