Punkty spustowe to nic innego jak zgrubienia napiętych włókien mięśniowych występujące w całym organizmie człowieka. Z fizjologicznego punktu widzenia jest to upośledzenie możliwości przemieszczania się aktyny względem miozyny podczas skurczu mięśnia, czego skutkiem jest zaburzenie funkcji i ból. Palpacyjnie w miejscu patologii wyczuwalne jest zgrubienie, bolesne przy ucisku, powodujące niejednokrotnie dolegliwości w odległych miejscach. Wyróżniamy punkty spustowe aktywne i utajone. Punkty utajone często nie są w ogóle wyczuwalne, dopiero aktywuje je ucisk. Punkty aktywne zaś są wyczuwalne samoistnie, a ucisk zaostrza dolegliwości. Istotną sprawą jest, aby rozpoznać jedne i drugie i rozprawić się z nimi, ponieważ punkty utajone pobudzają punkty aktywne. Jeśli nie rozpoznamy wszystkich punktów spustowych i nie uwolnimy ich, nie osiągniemy oczekiwanych efektów terapii.
Punkty spustowe powstają w wyniku długotrwałych napięć i przeciążeń. Nieprawidłowa postawa, wymuszone pozycje, a także deformacje wpływają na zaburzenie funkcjonowania komórek miozyny i aktyny. Często mówi się też o długotrwałym działaniu stresu, czy też przemęczeniu organizmu jako czynnikach etiogennych w powstawaniu nieprawidłowych napięć mięśniowych.
Fizjoterapeuta podczas badania określa lokalizacje danych punktów spustowych, a następnie przystępuje do ich uwalniania na drodze kompresji (ucisku) oraz masażu. Uciska się miejsce spustowe aż do momentu całkowitego ustąpienia dolegliwości bólowych. Aby poprawić efekt terapii dodatkowo stosuje się skrócenie mięśnia, tak by pracować na całkowicie rozluźnionej tkance. Kompresja punktu spustowego ma na celu poprawę ukrwienia w miejscu patologii, a także stymulację odpływu chłonki, aby poprawić metabolizm tego obszaru. W ten sposób uwalnia się sklejone pęczki aktyny i miozyny, dzięki czemu wraca prawidłowe funkcjonowanie w objętym terapią obszarze. Działanie lokalne nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty, gdyż istnieją również punkty satelitarne, które muszą być odnalezione i opracowane by uzyskać pożądane efekty. Technikami wspomagającymi proces uwalniania punktów spustowych są również suche igłowanie, terapia mięśniowo – powięziowa, masaż głęboki oraz kinesiologytaping.
Często kontynowanie terapii w domu przez pacjenta jest konieczne, gdyż długotrwające punkty spustowe nie mogą być dezaktywowane podczas jednej sesji terapeutycznej. W takich przypadkach pacjent jest instruowany w jaki sposób kontynuować terapię w domu, aby poprawić efekt terapii. Najlepiej sprawdzają się tu piłki gumowe, lub tenisowe które używane z odpowiednią intensywnością rozmasowują zaburzone struktury.
Długo utrzymujące się punkty spustowe wpływają na zmianę struktur tkankowych i uwolnienie ich nie jest tak oczywiste. Wymaga konsekwentnej i długotrwałej pracy zarówno terapeuty jak i pacjenta, by zmienić konsystencję mięśnia i uwolnić się od bólu na zawsze.