Jak wiadomo staw kolanowy jest największym stawem w ludzkim organizmie. Zailczany jest do stawów zawiasowych, a dokładniej precyzując jest to staw zawiasowy zmodyfikowany, który jak mogło by się wydawać sklasyfikowany do tej grupy porusza się tylko w jednej osi. Nic bardziej mylnego, okazuje się bowiem że staw ten jest mobilny w trzech płaszczyznach: w płaszczyznie strzałkowej (zgiecie i wyprost), w poprzecznej (rotacja wewnętrzna i zewnętrzna) oraz w płaszczyźnie czołowej (koślawienie i szpotawienie).
Budowa tego stawu jest dość skopmlikowana, znajdziemy tu nie tylko mięśnie i ścięgna ale też łąkotki, kaletki, a także więzadła w tym więzadło krzyżowe przednie i tylne, często ulegające urazom.
Więzadło krzyżowe przednie (ACL) ogranicza nadmierny ruch zgięcia i wyprostu, a także koślawienia i szpotawienia kolana. Jego uszkodzenie dotyczy najczęściej osób uprawiających takie dyscypliny sportowe jak:
Jak pokazują badania, ludzie uprawiający amatorsko wymienione wyżej dyscypliny doznają praktycznie dwukrotnie częściej urazów ACL w porównaniu z profesjonalistami. Świadczy to o tym, jak bardzo trening motoryczny wpływa na koordynację nerwowo-mięśniową.
Pierwszymi objawami, które mogą świadczyć o zerwaniu więzadła krzyżowego przedniego jest natychmiastowa utrata funkcji stawu kolanowego wraz z krwiakiem oraz uczuciem niestabilności. W badaniu manualnym uszkodzenia ACL wykorzystuje się takie testy jak:
Podczas tego typu uszkodzenia może dojść do naderwania nie tylko więzadła ACL ale również innych struktur. Aż u 80% poszkodowanych dochodzi do zmian kostno-chrzęstnych, równocześnie występują uszkodzenia łąkotki oraz więzadła pobocznego przyśrodkowego (MCL). Charakterystycznym objawem uszkodzenia więzadeł jest występujący trzask.
Na przyczyny uszkodzenia ACL ma wpływ wiele czynników i nie wszystkie są od nas uzależnione. Istotnym uwarunkowaniem są predyspozycje genetyczne takie jak kształt wcięcia międzykłykciowego, wielkość ACL, kąt Q, ogólna wiotkość stawowa, duże wahania poziomu estrogenu i progesteronu podczas cyklu miesiączkowego oraz warunki atmosferyczne.
Możemy jednak chronić się przed wystąpieniem urazu zwracając uwagę na: odpowiednie dobrane obuwie, BMI ciała, płaskostopie, siłę mięśniową oraz najważniejsze – trening motoryczny (odpowiedni kąt kolan i bioder w trakcie lądowania i obracania się).
Jedną z metod jest przeszczep ścięgna StG z mięśnia (pólścięgnistego , smukłego). Zaletą tej metody jest duża wytrzymałość na rozciąganie (większa niż zerwany ACL). Natomiast wadą takiego postępowania jest dłuższy czas gojenia oraz osłabienie siły zginaczy.
Drugi rodzaj przeszczepu to BPTB (przeszczep środkowej części z ścięgna mięśnia czworogłowego). Najczęściej stosowany on jest u sportowców ze względu na to, iż posiada zakończenia kostne, co pozwala na szybszy powrót do sprawności. Niewątpliwie zaletą tego typu zabiegu jest szybka rekonwalescencja, co wiąże się z możliwością szybkiego powrotu do aktywności z przed urazu, a wytrzymałość ścięgna jest na takim samym poziomie jak więzadło ACL. Natomiast wadą jest tu osłabienie mięśnia czworogłowego uda, a co za tym idzie osłabienie wyprostu stawu kolanowego. Dodatkowo trzeba liczyć się z dłużej utrzymującym się bólem w okolicy pobrania ścięgna oraz występowaniem dyskomfortu podczas klękania.
Najczęstszymi powikłaniami pooperacyjnymi ACL są:
Przystępując do ćwiczeń należy zwrócić uwagę z jakiego miejsca pobrany został przeszczep, ponieważ to będzie warunkowało dobór odpowiednich procedur rehabilitacyjnych.